सम्झनामा बैशाख १२

                                              Image: NBC News 

हिँड्दा हिँड्दै छुटे कति सहयात्री साथहरु,

बाटो काट्दा समाई हिँड्ने सहयोगी हातहरु  

२०७२ साल बैशाख १२ मा आएको ७=८ रिचर स्केलको भुकम्पले ईतिहासमै उक्त मितिलार्ई कालो दिनको रुपमा स्थापित गर्यो । त्यो महाभुकम्पमा परेर दिवङ्गत हुनु भएका हजाराँै आत्माहरुको शान्तिको लागि प्र्राथना । नियतिको खेल, कतिले मायालु साथ र सहयोगी हातहरु गुमाए, सबैलाई दृढ रहिरहन शक्ति आओस्, यहि कामना ।

बैशाख १२ नजिकिँदै गर्दा शनिबारको त्यो दिन बाह्र बज्नै लागेको समय याद आउछ । शहर बासीको भन्दा फरक ग्रामीण जीवनशैली मौसम र सिजन अनुसार बदलिरहन्छ । त्यस बेला गाँउलेहरु बारीमा मकै छर्ने तयारीमा जुटेका थिए । कतै मल छर्दै थिए, कतै सियो पार्दै थिए, कोही काँक्रोको बियाँ त कोही तितेकरेला रोप्दै थिए । त्यही ग्रामीण परिवेशको डाँडामा मेरो अफिस; म कोठामा बस्दै गर्दा मानिसहरुको चिच्याहट सुनियो । हत्तपत्त बाहिर निस्किएँ । स्टाफ र सेवाग्राही सबैजना अत्तालिँदै दगुरिरहेका छन्  । मैले अझैसम्म पत्ता लगाउन सकिँन के भैरहेछ । मैले अनुमान गरेँ– आगलागी हो वा के हो केहि गम्भीर गढ्बढ त पक्कै छ । म सुझ न बुझ उनीहरुसगैँ पछिपछि भाग्न थालँे । त्यस्तो बेलामा सोधँु पनि कसरी कोही उत्तर दिने अवस्थामै थिएन । त्यत्तिकैमा घटटट्ट आवाज निकालेर भवन् हल्लियो । अरे भँइुचालो रहेछ, सात्तो गयो ।

लबीसम्म पुग्दा हल्लाउने मात्रा यति बढ्यो कि भुँईको नयाँ टायलमा चप्पल चिप्लिएर जीऊ थाम्नै गाह्रो भो । चारैतिर झ्याल र ढोकाबाट क्याट्याट्याट्ट आवाज आइरहेको थियो । मेरो हंसले ठाउँ छोड्ला जस्तो भो, चप्पलै छोडी नाङ्गो खुट्टा दौडिँए । मान्छेहरु भुइभरी पिर्लिक पिर्लिक यत्रतत्र लड्दै थिए जस्तोकी मुरली मकै हाँडीमा भुट्दा पटटट पड्केर बेठेगान उछिट्टिन्छन् । म दौडिरहेको अगाडि मान्छे पछारिन आइपुग्थे । एक पछि अर्को मानवीय शरीर आफ्नो धावन मार्गमा पल्टिँदै गर्दा अल्झिएर म पनि लडँे, ममा अल्झिएर अर्को पनि लड्यो । अरु केही सोच्ने ध्यावन्ती थिएन, पल्टिसकेका शरीरहरुलाई नाँघ्दै नाँघ्दै अघि बढेँ । लड्दै गरेका कोही चिनेका र कोही अपरिचित अनुहारहरु थिए होलान्, केही हेक्का भएन । हामी सब एक अर्काका लागि त्यो क्षण मुहार र परिचयबिहिन जिवित मानव पिन्डमात्र थियाँै जो आफ्नो प्राण जोगाउन कृत्तिम संरचनाको हाताबाट चिच्याउदै चिच्याउदै बाहिरिने प्रयासमा छन् ।

त्यो अकल्पनीय हल्लाई संगै पृथ्वीको गुरुत्वबलको दिशा तत्क्षण परिवर्तन भैरहयो । लडेका स्थुल शरीरहरु चिल्लो टायलमा घिर्रिएर घरि यतातिर त घरि उतातिर पुग्दैथिए । मेरो पालो जुरुक्क उठँे, जोडसँग दौडिएँ । जीउ सन्तुलन गर्दै भित्ताँ पुगेर दुबै हातले गाह्रो समाई ढोकातर्फ अघि बड्दँै गएँ । ढोकानिर पुग्दानपुग्दै मैले समाएको गाह्रो चररर्‍ चर्किन थाल्यो । भयभीत म, हुत्तिएर ढोका बाहिर आइपुगेँ । संसार अझै हल्लिरहेछ । निर्माण कार्य जारी भएकोले मेरो अगाडि लगभग कम्मरसम्म आइपुग्ने उचाइको रोडाको थुप्रो छ, सोझै हाइजम्प गरेँ किनकी घुमेर जाँदा मान्छेको उल्झनमा परिन्छ । म हावामै उडिरहँदा अफिसको माख्लो टप खसेर गल्र्याम्म रोडाको थुप्रोसम्म आइपुग्यो । करीब दुई सेकेन्डको अन्तरले बाँचियो । उड्दा ठीकै लाग्या थियो, तर ल्यान्डिङ पनि गर्नै पर्छ, मन् त्रसित भयो । झ्याम्म गिट्टिमै हात र घँुडा बजार्रियो । सबै भागिरहेछन्, मैले पनि त्यसै गरँे ।

अलिक पर खुला ठाँउमा गएर सबैजना एकठ्ठा भएर बस्याँै । भित्रबाट भाग्दै आएका आतङ्कित चेहेराहरुले भीडको आकार बढाइरहेका थिए । अगाडिको अफिस बिल्डिङ पिङ मच्चिएझँै मच्चिँदै थियो । त्यस्तैमा हामीभन्दा पछाडिको कान्लो बग्न थाल्यो, हामी अझै अत्ताल्लिएर पर पुग्याँै । हल्का सुरक्षित जस्तो लाग्ने ठाँउमा उभियाँै । चराहरु अनौठो आवाज निकालेर उड्दै थिए, एकैछिनमा आकाशै चलायमान काला थोप्लाहरुले भरिए जस्तै भयो । पारी डाँडो, त्यो भन्दा पारी डाँडो, वारीपारी देखिने सबै डाँडोहरुबाट बु‍र्रबुर्र धुलो उड्न थाल्यो । माटोका घरहरु लडेको सङ्केत थियो त्यो । जो जहाँसुकै होस् मान्छेको बानी भँुइचालो आएपछि दौडनै पर्ने । खेतालाहरु मेलो छोडेर बेपत्तासँग कुदिरहेका थिए, जो जहाँ छ स्वस्थानबाट भागि नै रहेका थिए । कुकुर समुदाय कहिल्यै नसुनेको स्वरमा रोइरहेका थिए । लाग्थ्यो जमीन थतर्किएको र चर्किएको आवाजले संसार गुन्जायमान छ । कतै रुख त कतै के ढलिरहेका थिए । हामी उभिएको माटोको ढिस्को मानाँै एउटा पानीमा तैरिरहेको डुङ्गा हो किनकी जता हेरे पनि जमीन तरल पदार्थ झैँ थलथल हल्लिरहेको मात्र देखिन्थ्यो । धर्तीको त्यो विभत्स दृष्यहरु र एकपछि अर्को शक्तिशाली पराकम्पनको आतङ्कले लाग्थ्यो यो संसार अब केही बाँकी रहँदैन, सब धुलो पिठो हुँदै छ ।  

भागेर सुरक्षित ठाँउमा पुगिसकेका मानिसहरु होसमा आएर डाँको छोडेर रुन थाले । कसैको फोन कसैलाई लागिरहेको थिएन । अब मलाई खुट्टा बेस्सरी चहर्याउन थाल्यो । हेरेँ– रोडामा दर्पmर्रिएर रगतपक्ष भएको रहेछ, बल्ल पो दुख्न थाल्यो, भन्नाले अब इम्प्याक्ट फेजबाट प्राकृतिक बिपत्तिको हिरोइक फेजमा हामी प्रवेश गर्दै थियौँ । भुकम्पले हामीलाई धेरै कुरा सिकायो । प्राकृतिक बिपत्ति पूर्व खबर दिएर आँउदैनन्, तसर्थ हामी भुकम्प, आँधीबेरी, चट्याङ्ग, बाढीपहिरो जस्ता बिपत्तिबाट सुरक्षित हुन र जुध्ँन तयार भैरहनुपर्छ । 

कान्तिपुर साप्ताहिकमा २०७४ बैशाख ८ गते शुक्रबार प्रकाशित् ।